Υπάρχει μια πληθώρα προβλημάτων που αφορούν στην περιοχή του ώμου τα οποία προκαλούν έντονο πόνο και βασανίζουν τον ασθενή. Αυτά προκαλούν περιορισμούς στο εύρος κίνησης του ώμου και μπορούν να επιβαρύνουν σημαντικά τη ζωή μας, καθώς χωρίς ευκίνητους ώμους και χέρια είναι δύσκολο να ανταπεξέλθει κανείς στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Οι περιπτώσεις πόνων στον ώμο έχουν αυξητική τάση στον πληθυσμό, όπως συμβαίνει, άλλωστε, και σε άλλες καταστάσεις πόνου. Μερικά αριθμητικά δεδομένα: Υπολογίζεται ότι μεταξύ 7% και 26% των ενηλίκων πάσχουν από τέτοιες καταστάσεις πόνου [1, 2]. Έως και 67% θα αντιμετωπίσουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους πόνους στον ώμο [3]. Επιπλέον, από την ηλικία των 30 ετών ο αριθμός των ατόμων που πάσχουν αυξάνεται ραγδαία [4]. Η άρθρωση του ώμου δεν έχει πολλή οστική καθοδήγηση και σταθεροποιείται κυρίως μέσω των μυών και των περιτονιών. Όμως ας ρίξουμε μια ματιά στον ώμο και στα τρία οστά που τον αποτελούν, για να κατανοήσουμε καλύτερα τι συμβαίνει με τους πόνους στον ώμο: την ωμοπλάτη, την κλείδα και το βραχιόνιο οστούν. Η άρθρωση του ώμου που βρίσκεται σε υγιή κατάσταση είναι εξαιρετικά ευέλικτη και αποτελείται στην πραγματικότητα από τρεις διαφορετικές αρθρώσεις. Η κύρια άρθρωση είναι γνωστή σε όλους ως η κατ’ ώμον διάρθρωση: είναι η σφαιροειδής άρθρωση που συνδέει την κεφαλή του βραχιονίου με την ωμογλήνη, που αποτελεί τμήμα της ωμοπλάτης. Οι δύο μικρότερες είναι λιγότερο γνωστές. Συνδέουν αφενός το ακρωμιακό άκρο της κλείδας με το έσω χείλος του ακρώμιου, την ακρωμιοκλειδική διάρθρωση και αφετέρου το στερνικό άκρο της κλείδας με την κλειδική εντομή της λαβής του στέρνου, την στερνοκλειδική διάρθρωση. Διαπιστώνουμε, λοιπόν: πως δεν υπάρχει άμεση επαφή του ώμου με τη σπονδυλική στήλη. Και όμως, ο ώμος είναι αρκετά ανθεκτικός. Γιατί; Γιατί η πληθώρα από τένοντες και μύες του ώμου παρέχουν σταθερότητα. Η άρθρωση του ώμου (κατ’ ώμου διάρθρωση) έχει πολύ μεγάλο εύρος κίνησης και γι’ αυτόν τον λόγο έχει αναλογικά μια μικρή κοιλότητα ονόματι ωμογλήνη σε σύγκριση με την κεφαλή του βραχιονίου. Ως εκ τούτου, οι μύες και οι σύνδεσμοι πρέπει να εξασφαλίσουν την σταθερότητα της άρθρωσης. Η καλή κατάσταση των σταθεροποιητικών μυών είναι, επομένως, ιδιαίτερα σημαντική.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι σε αυτό το πλαίσιο το λεγόμενο στροφικό πέταλο του ώμου. Ακούγεται πολύπλοκο, αλλά δεν είναι. Αποτελείται από τένοντες που προέρχονται από την ωμοπλάτη, συναντώνται στην κεφαλή του βραχιόνιου οστούν τμήμα της άρθρωσης και την καλύπτουν σχεδόν πλήρως όπως ένα καπέλο. Ωστόσο: ο τένοντας του υπερακάνθιου μυός και το πρόσθιο τμήμα του υπακάνθιου μυός διέρχονται από ένα πολύ στενό κενό μεταξύ της ωμοπλάτης και την κεφαλή του βραχιόνιου οστούν. Δύο ακόμη τένοντες (ο τένοντας του ελάσσονα στρογγύλου μυός και ο τένοντας του υποπλάτιου μυός) βρίσκονται επίσης κάτω από το ακρώμιο σε συγκεκριμένες κινήσεις. Και σε αυτήν την περίπτωση παρουσιάζονται προβλήματα, όπως θα διαπιστώσουμε παρακάτω. Επιπλέον, τέσσερεις ακόμη μύες παρέχουν σταθερότητα στον ώμο: ο μείζων θωρακικός μυς, ο τραπεζοειδής μυς, ο δελτοειδής μυς, ο οποίος ως ο μεγαλύτερος μυς του ώμου βρίσκεται απευθείας πάνω στον ώμο, και ο δικέφαλος (βραχιόνιος) μυς, ο οποίος διέρχεται από την ωμοπλάτη, πάνω από τον βραχίονα προς στον αντιβραχίονα ή αλλιώς τον πήχυ.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν πόνο στους ώμους πάσχουν από το σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής του ώμου (subacromial impingement syndrome). Το σύνδρομο αυτό κορυφώνεται σε ηλικία μεταξύ 50 και 60 ετών [5]. Η στένωση προκαλείται από έναν διογκωμένο υπακρωμιακό θύλακο (Bursa subacromialis) – κυρίως όταν συμπιέζεται ο ερεθισμένος ή φλεγμαίνων θύλακας κάτω από το ακρώμιο του ώμου, κατά την απαγωγή του χεριού. Επίσης, συχνά πλήττεται και ο υπερακάνθιος τένοντας, που οδηγεί στον υπερακάνθιο μυ στο οπίσθιο τμήμα του ώμου, καθώς και αυτός πρέπει να διεισδύσει κάτω από ακρώμιο έως την κεφαλή του βραχιόνιου, το οποίο σημείο είναι ήδη εκ φύσεως αρκετα στενό. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται το σύνδρομο του παγωμένου ώμου ή αλλιώς συμφυτική θυλακίτιδα του ώμου. Σε αυτήν την περίπτωση, πρόκειται για μια φλεγμονώδη πάθηση της κύριας άρθρωσης που προσβάλλει τον αρθρικό θύλακα του ώμου, οδηγώντας σε όλο και μεγαλύτερη συστολή των ιστών γύρω από την άρθρωση με αποτέλεσμα τον όλο και αυξανόμενο περιορισμό της κινητικότητας. Μερικές φορές, η άρθρωση μπορεί να γίνει εντελώς άκαμπτη και να “παγώνει” – εξού και ο αγγλικός όρος “frozen shoulder”. Στην τρίτη θέση έχουμε την ασβεστοποιό τενοντίτιδα του ώμου, ενώ η συχνότητα εμφάνισής της αυξάνεται μετά την ηλικία των 40 ετών [6]. Η ονομασία της πάθησης είναι απόλυτα αντιπροσωπευτική, καθώς προκαλείται από την εναπόθεση αλάτων ασβεστίου στον ώμο, ή ακριβέστερα, στους τένοντες του ώμου. Και στην προκειμένη περίπτωση, συνήθως πλήττεται ο υπερακάνθιος τένοντας. Δεν είναι ακόμη εντελώς ξεκάθαρος ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι πάσχουν από ασβεστοποιό τενοντίτιδα του ώμου. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τις αιτίες της ασβεστοποιού τενοντίτιδας του ώμου που αναφέρουν την ανεπαρκή αιμάτωση των τενόντων ή τη σύνδεση με το σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής του ώμου. Επιπλέον, οι γιατροί υποπτεύονται ότι πιθανά υφίσταται μεταβολική διαταραχή που αφορά στους τένοντες. Συγκεκριμένα, μεταβολικές διαταραχές, όπως ο διαβήτης ή κάποια συγκεκριμένη γενετική προδιάθεση που έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία εναπόθεσης αλάτων ασβεστίου στην άρθρωση του ώμου. Η εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα του ώμου είναι σχετικά σπάνια, αλλά εμφανίζεται συχνότερα κατά την ηλικία των 50 ετών και άνω [7]. Σημαντικά πιο συχνές, ωστόσο, είναι οι περισσότερες από 16.000 αρθροσκοπικές επεμβάσεις στον ώμο ετησίως (αρθροσκόπηση = “αρθροσκοπική χειρουργική κλειδαρότρυπας”) [8] καθώς οι και κατά προσέγγιση 2400 επεμβάσεις αρθροπλαστικής ώμου ετησίως[9]. Και οι αριθμοί αυτοί καταγράφονται, παρόλο που οι ειδικοί συνιστούν στην πραγματικότητα να ακολουθηθεί ει δυνατόν συντηρητική θεραπεία [10].

Η άρθρωση του ώμου συγκαταλέγεται στις σφαιροειδείς αρθρώσεις και έχει το μεγαλύτερο εύρος κίνησης του σώματός μας. Ωστόσο, δεν εκμεταλλευόμαστε καθόλου το τεράστιο εύρος των κινήσεών της. Παρατηρήστε τους ώμους και τους βραχίονές σας στην καθημερινότητα. Είτε εργαζόμαστε στο γραφείο, είτε καθόμαστε στο τραπέζι, είτε λιμάρουμε στον πάγκο εργασίας, είτε θεραπεύουμε τον ασθενή στο εξεταστικό κρεβάτι, είτε οδηγούμε αυτοκίνητο, η άρθρωση του ώμου βρίσκεται πάντα σε μία παρόμοια κλίση και δεν χρειάζεται να κινηθεί, ή να κινείται ελάχιστα. Και κρατάμε τα χέρια μας σχεδόν πάντα σε γωνία 45 μοιρών μπροστά και κάτω από το σώμα. Ενώ είναι τοποθετημένα προς τα εμπρός, προς τα κάτω και προς τα μέσα. Οι αγκώνες είναι επίσης συνήθως πολύ κεκλιμένοι, συχνά σε γωνία 90 μοιρών. Τα χέρια – και μαζί τους οι αρθρώσεις του ώμου – σπάνια κινούνται πάνω από το κεφάλι ή πίσω από το σώμα. Αυτό έχει δραστικές επιπτώσεις: μειώνει το εύρος κίνησης της άρθρωσης του ώμου σε λιγότερο από το 5% των φυσιολογικών δυνατοτήτων της. Οι μύες και οι τένοντες στην περιοχή του ώμου συστέλλονται όλο και περισσότερο και η τάση αυξάνεται. Η θέση των βραχιόνων είναι συνήθως περίπου 45ο προς τα εμπρός και κάτω καθώς και περιστραμένη προς τα μέσα ως προς την θέση της άρθρωσης του ώμου. Οι αγκώνες είναι περίπου 90ο κεκλιμένοι. Δεν είναι καθόλου παράξενο ότι η άρθρωση του ώμου “παγώνει” και ο δικέφαλος (βραχιόνιος μυς) στον συνεχώς κεκλιμένο αγκώνα μας διαρκώς συστέλλεται.

Επειδή δεν χρησιμοποιούμε τους μύες και τις περιτονίες του ώμου και δεν τα διατηρούμε σε καλή φυσική κατάσταση με την κίνηση, αυτά συστέλλονται και αυξάνουν την τάση στην άρθρωση του ώμου. Κατά συνέπεια, η κεφαλή του βραχιόνιου οστούν πιέζεται όλο και περισσότερο προς τα πάνω, προς το ακρώμιο της ωμοπλάτης. Συνεπώς: Το ήδη στενό κενό μεταξύ αυτών των δύο οστών μειώνεται ακόμη περισσότερο, με αποτέλεσμα στον υπερακάνθιο τένοντα να ασκείται ιδιαίτερη πίεση ή ακόμη και να εγκλωβιστεί ή να μαγκωθεί πλήρως. Το ίδιο συμβαίνει και με τον υπακρωμιακό θύλακο ο οποίος είναι γεμάτος με υγρό και βρίσκεται μεταξύ μυών, τενόντων και οστών. Δεν μπορεί πλέον να ασκήσει την προστατευτική του λειτουργία ως αποσβεστήρας. Πολλές φορές έτσι προκύπτει μία θυλακίτιδα καθώς ο οργανισμός ενεργοποιεί τη λειτουργία επισκευής ή πιο συγκεκριμένα της αυτοθεραπείας. Οι πόνοι παρουσιάζονται στην περιοχή των ώμων – οπως και στο υπόλοιπο σώμα – κυρίως, επειδή η τάση των μυών και των περιτονιών κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα. Ταυτόχρονα, όμως, αυξάνεται και η φθορά – και ενδέχεται να αναπτυχθεί η εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα. Η κλασική ιατρική δεν προσφέρει μια σαφή εξήγηση για τον “παγωμένο ώμο”.

Οι φλεγμονές μπορούν επίσης να προκληθούν από την εναπόθεση αλάτων ασβεστίου στους ώμους, καθώς ο οργανισμός μας επιδιώκει να επισκευάσει το σημείο και ο θύλακας ή αλλιώς βλεννογόνος σάκος διογκώνεται (πρήζεται). Τα ήδη στενά περάσματα περιορίζονται ακόμη περισσότερο. Τα συμπτώματα μοιάζουν σε αυτή την περίπτωση με το σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής του ώμου. Από την εμπειρία μας, αναφέρουμε ότι η εναπόθεση αλάτων ασβεστίου δεν είναι ο κύριος παράγοντας που προκαλεί τον πόνο, αλλά μια συνακόλουθη εκδήλωση της ολοένα και περισσότερο περιορισμένης κινητικότητας λόγω της συστολής των μυών και των περιτονιών. Όπου η κίνηση περιορίζεται ολοένα και περισσότερο, ο ιστός τείνει προς την υπεροξίνιση. Έτσι, αποβάλλεται νερό από τις περιτονίες και εναποτίθενται άλατα ασβεστίου. Επειδή και τα αγγεία και τα νεύρα, κυρίως στην περιοχή του αυχένα, περιορίζονται επίσης από τους τεταμένους μύες του ώμου, επακολούθως, προκαλούνται συχνά μυρμηγιάσματα τη νύχτα και κρύα χέρια. Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι στο 60% των ασθενών με Frozen Shoulder “παγωμένο ώμο” στους οποίους αναπτύσσεται φλεγμονή στον αρθρικό θύλακο του ώμου, εμπλέκεται επίσης ο υπερακάνθιος τένοντας[11]. Διακρίνουμε εδώ μια συσχέτιση. Η κλασική ιατρική πάντως δεν παρέχει μέχρι σήμερα μια σαφή εξήγηση γιατί προκύπτει το σύνδρομο των “παγωμένων ώμων”. Και παραμένει, επίσης, αδιευκρίνιστο, γιατί εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα με διαβήτη και υποθυρεοειδισμό. Μια ακόμη συμβουλή: Μια διατροφή που αυξάνει την οξίνιση του οργανισμού μας μπορεί να προκαλέσει την εναπόθεση αλάτων ασβεστίου στον ώμο και να την ενισχύσει, καθώς αυτού του είδους η διατροφή επιβραδύνει τον μεταβολισμό. Γιατί; Αφενός, γιατί μειώνεται η ικανότητα των περιτονιών να δεσμεύουν νερό. Και αφετέρου, γιατί τα αγγεία, τα οποία τροφοδοτούν τους ώμους με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά και εξασφαλίζουν την αποβολή των μεταβολικών αποβλήτων, συρρικνώνονται όλο και περισσότερο. Είναι ένας αυτοενισχυτικός φαύλος κύκλος.

Μην αφήσετε κανέναν να σας πείσει να προχωρήσετε ταχέως σε χειρουργική επέμβαση. Σας προτείνουμε να αξιοποιήσετε όλες τις διαθέσιμες επιλογές και να δοκιμάσετε πρώτα τις μεθόδους άσκησης που προτείνουμε εδώ ή να δοκιμάσετε τη θεραπεία Pain Release Pressure που σας προτείνουμε. Για εμάς, είναι εντελώς ακατανόητο γιατί πραγματοποιείται χειρουργική επέμβαση για το σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής του ώμου. Οι επεμβάσεις αρθροπλαστικής ώμου είναι συχνά τόσο περιττές όσο και η αρθροπλαστική γόνατος και ισχίων ή η αντικατάσταση μεσοσπονδύλιου δίσκου. Η χειρουργική επέμβαση, εάν καταφέρει να επιλύσει το πρόβλημα, θα είναι μόνο προσωρινά, [12, 13] καθώς οι υπερβολικές τάσεις των μυών και των περιτονιών στην καθημερινότητα αυξάνονται και πάλι, επειδή τα πρότυπα κίνησης του ατόμου το διασφαλίζουν αυτό. Το κενό σε αυτό το σημείο σιγουρα δεν έχει κλείσει. Αντίθετα, η κεφαλή του βραχιόνιου οστούν συγκλίνει υπο πίεση περισσότερο προς τα πάνω με κατεύθυνση προς το ακρώμιο λόγω των υπερβολικών τάσεων των μυών και των περιτονιών. Το ίδιο ισχύει για τη χειρουργική επέμβαση αρθροπλαστικής του ώμου.

Προσπαθήστε στην καθημερινότητά σας να κάνετε κινήσεις, οι οποίες απαιτούν την μετακίνηση των χεριών προς τα πάνω και πίσω. Αυτό εκπαιδεύει τους μύες του ώμου σε έκταση και ελαστικότητα. Ωστόσο, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η θέση του ώμου. Μπορείτε να το δοκιμάσετε αυτό σε ύπτια θέση: Δείτε πόσο κοντά στο έδαφος μπορείτε να φέρετε τους ώμους σας όταν τα χέρια σας είναι δίπλα στο σώμα σας. Στο σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής του ώμου, οι μύες του στήθους (μείζων και ελάσσων θωρακικός μυς) πρέπει να διατείνονται ιδιαίτερα έντονα, καθώς συνήθως είναι εξαιρετικά τεταμένοι. Προσοχή: Εάν ο ελάσσων θωρακικός μυς και o βραχιόνιος μυς έχουν συσταλεί σημαντικά, πρέπει να αποφευχθεί ο πόνος υπερφόρτωσης από την κορακοειδή απόφυση κατά την έκταση των χεριών. Ένας πόνος υπερφόρτωσης είναι αισθητός όταν έχουμε το χέρι σε πλήρη έκταση ως οξύς πόνος στην περιοχή της κορακοειδούς απόφυσης, ακόμη και πριν ξεκινήσει πραγματικά η διάταση. Σε αυτήν την περίπτωση, παρακαλώ αρχικά μόνο εκτείνετε απαλά για ένα διάστημα με τον αγκώνα λυγισμένο και στη συνέχεια εναλλασσόμενα με τον αγκώνα σε πλήρη έκταση και λυγισμένο αγκώνα. Η κορακοειδής απόφυση είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό επίκεντρο για την αυτοβοήθεια και τη θεραπεία μας με τη μέθοδο Pain Release Pressure, καθώς ως συνδετικός κρίκος στην αλυσίδα συστολής του ελάσσονος θωρακικού μυός και της βραχείας κεφαλής του βραχιόνιου μυός συνήθως είναι υπερφορτωμένος.