Σχεδόν κάθε ζωή γράφει την ίδια ιστορία βάσανου
Όσον αφορά τους πόνους και τον τρόπο αντιμετώπισής τους, σχεδόν όλοι βιώνουμε το ίδιο κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Αρχίζει ήδη από την παιδική ηλικία, όταν παρατηρούμε ότι οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας δεν αισθάνονται πια τόσο καλά. Τότε συνήθως δεν γνωρίζουμε ακόμα ότι λαμβάνουν αναλγητικά ή φάρμακα για αρκετά χρόνια. Αλλά βιώνουμε τη στιγμή που ο παππούς πρέπει ξαφνικά να περπατήσει μεγαλύτερες αποστάσεις με τη βοήθεια ενός μπαστουνιού. Βοηθάμε τους γονείς μας να τοποθετήσουν τις γλάστρες με τα λουλούδια και τα μυρωδικά της γιαγιάς στο παράθυρο, επειδή δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να σκύβει. Κάποια στιγμή, ξεκινούν οι συζητήσεις στην οικογένεια για χειρουργικές επεμβάσεις και ότι τα αναλγητικά ή φάρμακα δεν βοηθούν πια. Αισθανόμαστε τις ανησυχίες, την σύγχυση και την απορία. Αν και γνωρίζουμε ότι οι παππούδες και οι γιαγιάδες πάσχουν από εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα και ότι αυτή η διάγνωση έγινε πριν από χρόνια. Ποτέ δεν είχαμε αναρωτηθεί περισσότερο για παρατηρήσεις όπως «σήμερα μου είναι ιδιαίτερα δύσκολο το περπάτημα». Και τότε, κάποια στιγμή, συνιστάται η χειρουργική επέμβαση. Διότι δεν μπορεί να συνεχιστεί άλλο έτσι, οι περιορισμοί στην κίνηση αυξάνονται, οι πόνοι γίνονται χειρότεροι.
Μετά την επέμβαση, ο πόνος επιστρέφει
Όταν η πρώτη χειρουργική επέμβαση ολοκληρωθεί, χαιρόμαστε ως παιδιά και φυσικά σκεφτόμαστε ότι τώρα όλα έχουν επιδιορθωθεί και είναι και πάλι όλα εντάξει. Και συχνά, στην αρχή, οι ηλικιωμένοι πράγματι αισθάνονται λίγο καλύτερα ή και αρκετά. Αλλά κάποια στιγμή, ο επόμενος πόνος τους επισκέπτεται, ή ο παλιός επιστρέφει παρά την τοποθέτηση του προσθετικού τεχνητού γόνατος. Φυσικά, υπάρχουν περιπτώσεις παππούδων και γιαγιάδων που νιώθουν καλύτερα. Αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου ακόμη και πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις δεν φέρνουν καμία βελτίωση, και τελικά χωρίς το βοηθητικό περιπατητήρα Rollator δεν γίνεται τίποτα ή ότι ο παππούς μπορεί να έρχεται επίσκεψη μόνο με αναπηρικό καροτσάκι. Ή η γιαγιά δεν μπορεί πλέον να ανταπεξέλθει στις δουλειές του σπιτιού και η μοναδική λύση φαίνεται να είναι μια θέση σε ένα γηροκομείο. Αυτό ή κάτι παρόμοιο βιώνουμε ως παιδιά και εφήβοι όχι μόνο στην δική μας οικογένεια. Φίλοι και γνωστοί συχνά αφηγούνται το ίδιο. Κάποια στιγμή αρχίζει η ίδια ιστορία και με τους γονείς μας.
Οι εξατομικευμένες παθήσεις δεν είναι μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά ακολουθούν ένα συγκεκριμένο μοτίβο.
Η κινητικότητα κάποια στιγμή περιορίζεται εντελώς
Όσο μεγαλώνουν οι γονείς, τόσο περισσότερο μοιάζουν οι ιστορίες με εκείνες που ήδη γνωρίζουμε από τους παππούδες και τις γιαγιάδες. Τελικά, έρχεται η στιγμή που πρέπει να έρθει: Και εμείς οι ίδιοι αρχίζουμε να νιώθουμε πόνους, ειδικά πόνους στην μέση, γιατί: Ποιος δεν τους έχει; Τα μοτίβα ζωής είναι πάντα τα ίδια. Και τα εσωτερικεύουμε ή υιοθετούμε – από μικρή ηλικία. Ξαφνικά, η ζωή μας αρχίζει να περιστρέφεται όλο και περισσότερο γύρω από τους πόνους, τους αυξανόμενους περιορισμούς στην κινητικότητα, γύρω από αναλγητικά ή φάρμακα από ακίνδυνα έως πολύ δυνατά ή ακόμα και γύρω από ηλεκτρονικές αντλίες έγχυσης φαρμάκων που τροφοδοτούν συνεχώς αναλγητικά στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) της σπονδυλικής στήλης. Έχουμε φτάσει σε μια ζωή με περισσότερο ή λιγότερο έντονους, συχνά χρόνιους πόνους – πόνους δηλαδή που επανέρχονται, επιδεινώνονται ή ακόμη και δεν φεύγουν ποτέ. Αρχίζουν να κυριαρχούν την καθημερινότητά μας. Ξαφνικά, αντιμετωπίζουμε ολόκληρο το φάσμα της ιατρικής απεικόνισης, από ακτινογραφίες έως μαγνητική ή και αξονική τομογραφία. Εξετάζονται διάφορες θεραπείες και διάφορα μέτρα αποκατάστασης. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε φαινομενικά ακίνδυνες επεμβάσεις όπως η αρθροσκόπηση ή ακόμα και δραστικές επεμβάσεις όπως η τοποθέτηση προσθετικών τεχνητών αρθρώσεων. Οι αντιφατικές δηλώσεις διαφόρων γιατρών και θεραπευτών μας γεμίζουν με ανασφάλειες. Και τελικά, δεν γίνεται χωρίς βοηθήματα κίνησης, ανυψωτικά τουαλέτας, ανελκυστήρες σκαλών, περιπατητήρες Rollator ή αναπηρικά καροτσάκια. Μέχρι που η κίνηση τελικά περιορίζεται εντελώς.
Είναι πραγματικά το πεπρωμένο μας;
Σχεδόν όλοι βιώνουν κάτι παρόμοιο, ελάχιστοι παραμένουν αλώβητοι από τους πόνους – εκτός από τις λίγες εξαιρέσεις, που ωστόσο έχουν αναλογικά τεράστιο αντίκτυπο και ενδιαφέρον. Ποιος δεν γνωρίζει τις ιστορίες ζωής των παππούδων και των θείων που κάπνιζαν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, έπιναν καθημερινά κρασί ή ουίσκι και ποτέ δεν ασχολήθηκαν με τον αθλητισμό; Ναι, αναρωτιόμαστε τότε, τι συμβαίνει με αυτούς; Είναι σύμπτωση; Οφείλεται στα γονίδια; Γιατί τότε και οι αθλητές πονάνε, οι οποίοι κινούνται πολύ περισσότερο από άλλους ανθρώπους; Και το καρουσέλ των σκέψεων μας συνεχίζει να περιστρέφεται χαρούμενα: Άρα, τελικά είναι τα γονίδια! Να, τότε είναι τελείως αδιάφορο αν ασχολούμαι με τον αθλητισμό ή όχι. Γιατί τελικά κάθε άνθρωπος μπορεί να πάθει εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα. Ή από ρήξη της κήλης του μεσοσπονδυλίου δίσκου. Και τότε καταλήγουμε, δυστυχώς, μοιραία στο συμπέρασμα: Εμείς οι άνθρωποι ζούμε όλο και περισσότερο, οπότε είναι λογικό με τον καιρό να χαλάνε όλο και περισσότερα μέσα μας και να πονάνε. Τότε, απλά δεν υπάρχει τίποτα που μπορούμε να κάνουμε, έτσι είναι. Τέλος. Αντιλαμβάνεστε πόσο μπέρδεμα υπάρχει σε εξηγήσεις και εικασίες; Και πόσο λίγες πειστικές απαντήσεις γνωρίζουμε; Ποιος μπορεί να βρει τον δρόμο του μέσα σε όλα αυτά; Σας βοηθάμε να ξεδιαλύνετε όλο αυτό το μπέρδεμα για εσάς. Κυρίως όμως, εξηγούμε γιατί τα αναλγητικά και οι επεμβάσεις συχνά δεν είναι καν αναγκαία.
Η μια ιστορία ασθενούς μοιάζει με την άλλη
Αλλάζοντας την οπτική γωνία ενώ μεταφερόμαστε σε ένα ιατρείο: Η ιστορία που τώρα αφηγούμαστε επαναλαμβάνεται κάθε μέρα παγκόσμιος, έτσι ακριβώς ή παρόμοια: Μια περίπου 40χρονη ασθενής επισκέπτεται τον γιατρό και παραπονιέται για πόνους στο γόνατο. Της συνταγογραφούνται αναλγητικά και μετά από λίγο οι ενοχλήσεις εξαφανίζονται. Πέντε χρόνια αργότερα επιστρέφει, καθώς οι πόνοι επανήλθαν και μάλιστα χειρότεροι από πριν. Παίρνει ξανά συνταγή για αναλγητικά, αλλά αυτή τη φορά δεν φαίνεται να βοηθούν τόσο. Γι’ αυτό, της αυξάνουν την δόση. Στη συνέχεια, η ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε ακτινογραφία, αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Στις διαγνωστικές απεικόνισης διαπιστώνεται μια ελαφριά εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα, δηλαδή ο αρθρικός χόνδρος έχει κάπως φθαρεί. Αλλά ευτυχώς είναι μόνο στάδιο ένα στην κλίμακα των τεσσάρων σταδίων ταξινόμησης της εκφυλιστικής οστεοαρθρίτιδας, κάτι που δεν είναι και τόσο κακό. Στα 50 της, η ασθενής επιστρέφει ξανά στο ιατρείο, καθώς οι πόνοι είναι ισχυρότεροι από ποτέ, και δεν μπορεί καν να σκεφτεί το τζόκινγκ. Πλέον παίρνει και φάρμακα για το στομάχι, καθώς αυτό υποφέρει σημαντικά από την υψηλή κατανάλωση αναλγητικών. Κατά τον έλεγχο διαπιστώνεται ότι η εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα έχει προχωρήσει περαιτέρω: Στάδιο τρία. Όμως ο γιατρός καθησυχάζει και εξηγεί στην ασθενή: «Πολλοί στην ηλικία σας έχουν το ίδιο πρόβλημα.» Και τότε; Ίσως να συζητηθεί για πρώτη φορά μια επέμβαση, αν τίποτα άλλο δεν βοηθάει ενάντια στους πόνους.